Ukun Tinan 4, AMP Preparadu Ba Auditoria KAK

Posting Husi : Josefa Parada

---

DILI–Governu Aliansa Maioria Parlamentar (AMP), Segunda (08/08), halo nia aniversariu ba dala haat (4). Governu selebra aniversariu nee halao iha Xanana Sport Center, Kampu Demokrasia-Dili.

Iha oportunidade nee, Primeiru Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão, husu ba Komisaun Anti Korupsaun (KAK), atu halo mos auditoriu bainhira remata sira nia mandatu iha tinan 2012.
“AMP preparadu bainhira KAK atu halo audotoria ba rikusoin membru governu tomak bainhira remata nia ukun iha 7 Agostu 2012. KAK maka sei atu haloa servisu ida nee, hahuu husi hau ba too membru governu tomak iha AMP,” hateten PM Xanana iha nia diskursu.
Nia esplika, auditoria nebee KAK atu halo, hanesan komprimisu governu AMP bainhira hahuu kaer ukun iha 2007. Needuni membru governu tomak presiza atu aprezenta ona sira nia rikusoin.
PM Xanana hanoin, KAK tenki halo auditoria ba ministeiru tomak hodi hatudu transparansia no akuntabilidade ba rezultadu servisu governu tomak no bainhira mosu failansu ruma, bele prosesa sira tuir lei. Alende nee, auditoriu nee mos sai nudar parte ida atu garantia no hatudu responsabilidade governu AMP nian, hodi labele foo todan ba governu foun nebee sei kaer ukun iha 2012.
“Ita lakohi atu foo todan ba governu foun nebee sei mai atu kaer ukun, tanba nee tenki iha tranparansia,” nia dehan.
Xanana konsidera katak aniversariu AMP ba tinan ida nee hanesan xave importante ba membru governu atu halao reflesaun ba sira nia servisu durante kaer ukun. Needuni hanesan Xefi Governu iha dever husu ba nia membru tomak atu kontinua servisu makaas, hadia povu no nasaun nia vida.
“Ita servisu makaas nafatin hodi foo dedikasaun hadia rai nee ho povu ida nee nia moris,” Xanana husu.
Iha parte ida nee mos, Xanana koalia kona ba iha koligasuan partidu hotu nebee forma governu AMP, nebee halo ona buat barak, maibe sei iha problema balun nebee presiza atu rezolve. Agora dadaun, governu ida nee esforsa aan nafatin atu hametin estabilidade hodi hetan konfiansa atu  halao konstrusaun estadu iha area Infra-Estrutura no Edukasaun.
“Ita nia povu tenki foo konfiansa ba estadu, maske iha 2006/2007, governu hasoru krize politika ida, maibe ho kapasidade nebee limitadu no frakeza sira, ho boavontade boot servi no rezolve problema barak nebee povu hasoru, maibe iha mos problema barak seidauk rezolve. Nee nudar reflesaun boot ba membru governu atu servisu makaas atu prosesu no reforma,” nia hateten.
PM Xanana husu ba membru governu tomak, atu labele sente orgullu ho servisu nebee sira produz, tanba problema barak nebee povu hasoru, hein hela atu governu rezolve iha tempu badak no tempu naruk.
Iha parte seluk, Prezidente Parlamentu Nasional, Fernando La Sama de Araujo informa katak, AMP lao hasoru dezafiu barak iha ukun, maibe tenki hadia no rezolve nafatin problema barak nebee povu tomak hasoru.
“Governu AMP kontinua luta nafatin too 2012, maibe ita labele haluha problema barak seidauk rezolve. Hau nia parte konkorda mos ho PM Xanana Gusmão nebee husu ba KAK atu halo auditoria ba rikusoin nebee membru governu sira iha,” nia haktuir.
La Sama hanoin, prosesu auditoria nebee KAK sei halao, nudar parte ida husi transparensia nebee governu ida nee halo.
Tuir mai, Sekretariu Jeral Partidu CNRT, Deonisio Babo informa mos katak CNRT desde inisiu kedas apoiu KAK atu halao auditoria ba membru governu bainhira hakotu sira nia ukun iha 2012. Ho auditoria nebee KAK halao bele hatudu maturidade politika no responsabilidade ba povu tomak kona ba kaer ukun.
“Hau hanoin CNRT apoia tomak ba lifuan PM Xanana husu atu KAK tenki halao auditoria ba ministeiru ida-idak hodi haree andamentu funsionanamentu servisu governu nee lao oinsa iha nia transparensia ho akuntabilidade duni ka lae,” hatete Babo.
Nia hatutan, CNRT mos desde inisiu husu ba governu atu halo reforma  no foo edukasaun ba povu, no ba governu atu kaer ukun ho boa governasaun, kria iklima politika foun nebee diak ba nasaun nee. Needuni, ho audotoria nebee KAK sei halao ba governu AMP nudar izemplu diak ba governu foun nebee sei ukun iha 2012, karik remata iha ukun sei hetan mos audotoria nafatin husi KAK.
“Nee izemplu diak ba membru governu, no governu foun aban bainrua mai atu kaer ukun iha nafatin responsabilidade,” nia tenik. car

Alex: Povu Maubere Hatene Xanana-Taur Funu Nain

Posting Husi : Josefa Parada

---

DILI-Alex Freitas alias Daitula, oan mane husi Sub Xefe Estado Maijor das Falintil, David Alex Daitula, hateten, povu Maubere hatene momos istoria no kontribuisaun eis Komandante Supremu das Falintil, Kay Rala Xanana Gusmão ho Maijor Jeneral Taur Matan Ruak nian, ba luta ukun rasik aan ne’e.

“Xanana ho Taur laos hanesan lider balun ne’ebe iha situasaun difisil la hatudu nia an hanesan funu nain. Ohin, povu Maubere realiza tiha nia mehi ida ukun rasik an foin hatudu nia an hanesan funu nain ida. Maun boot Xanana ho Taur laos tipu ida hanesan ne’e. Hori uluk hori wain  Maun boot nain rua ne’e funu nain,” dehan Alex ba diariu ne’e iha  Hotel Timor, Dili, Tersa (9/8), hodi responde hasoru deklarasaun Komisariu Politika Nasional Partidu Demokratiku (PD) Distritu Dili, Julio Araujo alias “Meta Malik,” ne’ebe hateten, Xanana ho Taur la’os funu na’in.
Oan mane David Alex Daitula ne’e mos husu ba lider politiku sira koalia buat ne’ebe mak justu ba rai ida ne’e nia istoria no rekuñese ba luta nain sira nia sofrementu (penderitaan) ho nia sakrafisu tau iha ninia fatin. Ita labele aproveita situasaun ema seluk nian sai hanesan instrumentu politika para atu atinji buat ruma. Tamba hahalok hanesan ne’e sei laiha valor ba ita nia politika,” Alex afirma.
Liu husi konsolidasaun PD nian iha Suku Kaikoli, Dili, Sabadu (30/7), Meta Malik deklara katak, iha nasaun Timor Lorosa’e ne’e la iha ema ida mak funu na’in, inklui Xanana ho Taur mos la’os funu na’in. Maibe, povu aileba sira mak funu na’in.
“Hau kestiona ho razaun hirak ne’e. Tamba ne’e, hau hakarak husu ba Meta Malik atu klarifika lolos maun boot Xanana ho Taur nia pozisaun durante luta iha tempu naruk nia laran ho objektivu saida. Ho razaun ne’e mak Meta Malik foin hatete katak maun boot nain rua ne’e laos funu nain,” tenik Alex.
Tamba ne’e, Alex Freitas, husu ba Mata Malik nia onestidade no transparensia tamba foin dau-dauk ne’e liu husi media nia koalia fila-fali katak nia la koalia buat hirak ne’e. “Se karik nia la koalia buat hirak ne’e, nia iha direitu atu lori media ba tribunal para hatudu provas konkreta tuir buat ne’ebe katak nia la koalia. Nune’e bele hatudu fila-fali ba publiku katak buat sira ne’ebe hasai iha media ne’e inventadu husi media, nia bele dada fali estatementu ne’e liu husi prosesu legalidade para publiku hatene katak nia la hatete buat hirak ne’e,” Alex suzere.
Nia mos  husu ba politika nain sira labele konfundi sala politika seluk-seluk nian ne’ebe hakarak atu aproveita deit iha situasaun ida ne’ebe mak agora dadauk fasil ona atu hatudu nia an nudar funu nain. “Maun boot Xanana laos tipu ida hanesan ne’e,” hatete Alex.
Xanana, katak Alex, depois saudozu Nicolau Lobato ofrese nia vida ba luta povu maubere atu ukun rasik an, Xanana mak asumi fila fali kargu ne’ebe mak saudozu Nicolau lori nudar hanesan komandante hatudu duni nia responsabilidade.
“Iha situasaun difisil Maun Boot Xanana realiza duni mehi ne’ebe mak povu maubere hakarak ukun rasik an. Xanana laos aproveita situasaun ida nebe mak fasil tiha mak nia atu sai funu nain. Xanana laos tipu hanesan ne’e. Nia hatudu duni ninia prinsipiu luta ne’e iha povu maubere nia oin. “Povu maubere hatene momos katak Xanana duni mak responsabilidade no organiza funu ne’e to’o ohin ita realiza mehi ne’ebe mak povu Maubere hakarak ukun an. Laos xanana iventa nia istoria. Xanana mak hamutuk ho povu ida ne’e,” nia sublina.
Alex Freitas mos husu ba lider politika sira halo politika ho prinsipiu ida atu hadia povu ida ne’e nia vida ba futuru, laos halo politika atu hetan kadeira. “Jerasaun ida ne’e hakarak hatene lolos istoria no lideransa rai ida ne’e nian. Loas ita inventa istoria tamba hamlaha kadeira no ambisaun atu hakarak ukun. Ne’e injustu no ita nia politika ne’e sei laiha valor,” Alex afirma tan.
Antes ne’e, Aleixo “Cobra” da Silva Gama, eis ativista pro-independensia ba jornalista sira iha nia servisu fatin, Kinta (4/8) fo sasin katak, iha rezistensia nia laran, Xanana ho Taur duni mak fo orientasaun ba liman kroat povu nian (Falintil) hodi luta hasoru invazor Indonezia.
“Hau bele dehan, desde Saudozu Prezidenti Nicolau Lobato ho Vicente Reis mate, Xanana ho Taur, inklui Mau Hunu, Mau Hudu, Konis Santana, ho komandante Falintil sira seluk tan mak lidera funu ne’e. Tamba ne’e, wainhira Meta Malik dehan, Xanana ho Taur la’os funu na’in kala nia la hatene prosesu ne’e no la akompanha prosesu ne’e,” Aleixo Cobra afirma hikas.
Cobra mos la nega katak, povu aileba sira duni mak luta na’in, maibe la bele nega katak, iha ema ruma mak lidera no orienta funu ne’e.
“Sira ne’ebe orienta no lidera funu ne’e mak maun bo’ot Xanana, Taur Matan Ruak, Lere Anan Timur, Konis Santana, David Alex “Daitula”, Mau Hunu, Mau Hudu, Lu Olo, ho Komandante Falintil sira seluk tan. Tamba ne’e, deklarasaun Meta Malik nian ne’e la bazeia ba realidade no tenta atu manipula istoria ba sira nia interese politika,” afirma Aleixo Cobra.
Cobra mensiona tan katak, kontribuisaun maun bo’ot Xanana ho Taur nian ba prosesu luta ida ne’e, la’os povu Maubere deit mak hatene, maibe “Otonomista” pro-integrasaun ho Tentara Indonezia sira mos hatene.
Cobra mos husu ba politiku sira hotu iha rai ida ne’e atu la bele banati tuir hahalok Meta Malik nian ne’e, maibe buka halo politika ho moral, etika, no aprezenta programas ba povu hodi bele hetan fiar husi povu.
“Ita la bele halo politika bosok tun sa’e. Sa tan, sakrifika ema seluk. Tamba ne’e, hau husu ba joventude rezistensia sira ho povu Maubere tomak atu kuidadu ho líder politiku bosok ten sira,” katak Aleixo Cobra.
Iha parte seluk, Julio Sarmento alias Meta Malik liu husi karta komunikadu ne’ebe STL simu, esklarese katak, iha konsolidasaun Partido Democratico (PD), iha Suku Kaikoli, Sabado (30/07/2011), nia koalia konaba historia Resistencia no Funu Naruk ida ne´e.
Iha biban neba, Meta Malik hateten, nia koalia konaba envolvimentu povo tomak iha prosesu funu ida ne´e, to´o hetan “Independencia”. Tamba ohin loron, mosu funu nain no Assuwain barak, neduni buka soe hela ba povo konaba se maka funu nain lolos, povu ain tanan sira maka funu nain.
“Iha biban ne’e, atu hatoo deit intensaun hau ninia maka ne’e, atu siniku (sindir) deit katak ohin mosu funu nain, assuwain oi-oin, maibe sira ne’ebe funu nain lolos nonok no la sura sira nia kolen kona ba funu nain ka lae, Assuwain ka lae. Ho ida ne’e maka referensia natural ba sira nain rua, tamba la iha ema ruma iha rai ida ne’e atu kestiona sira nain rua ninia lideransa ba prosesu luta Ukun rasik an,” Meta Malik esplika.
Nia tenik, “hau la moris iha liur, ne’e la konhese maun Xanana-Taur Matan Ruak no sira nia kompaneirus sira balun ninia kontribuisaun ba funu ba liberta rai lulik no povu assuwain ida ne’e. Tamba ne’e, iha rai ida ne’e, la iha ema ida maka bele sukat maun boot nain rua no sira kompaneirus sira ninia kontribuisaun ba funu ba rai ida ne’e. mik

Parabens Xanana Gusmao: “Fundus Petroliferu Sa’e Ba Billaun 8.3 USD”

Jornal Nacional Diario - Tersa, 09 Agusto 2011

Dili-Tuir relatorio fundus petroliferu ne’ebe mak Autoridade Bancaria no Pagamentu (BPA) fo sai, Segunda (08/08), katak osan Timor-Leste ne’ebe tau iha Banku billaun 8.305,80 USD kompara ho saldo anterior trimestral kotuk Billaun 7.745,26 Dollar Amerikano.

“Ita haree katak relatoriu trimestral fundu mina rai Timor-Leste nian ba dala 24 ne’ebe termina iha loron 30 Junhu 2011, hatudu katak capital fundu nian ne’e sa’e,” informa General Manager Autoridade Bankaria no pagamentu, Abraão de Vasconselhos iha ninia serviso fatin, segunda (08/08).

BPA fo sai katak estado no povo Timor-Leste nia osan husi Fundu minarai nebe halibur hamutuk no tau iha Banku Federal Amerika neba to’o ona US$8.305,80 (besik billaun 9 dollar Amerikanu).

Rendimentu husi investimentu fundu nian hamutuk millaun US$106,49 durante trimester ne’e kompostu husi kupon no jurus nebe simu mak millaun US$59,98 no mudansa iha valor merkado nian millaun US$47,68, ne’e rezulta rendimentu ba kareita fundu nian durante trimester ne’e 1,38%, Vasconselho esplika liu tan, lei fundu mina rai nian espesifika katak, BPA nudar Banku sentral Timor Leste nian iha future maka hanesan ajente responsavel ba jestaun operasional fundu mina rai nian no Ministeriu Finansas maka responsabliza atu estabelese estratezia investimentu tomak kona ba fundu ne’e nian.

Nia dehan tan, resista ne’ebe mak simu durante trimester ne’e hamutuk US$745,06 millaun ne’ebe kompostu husi kontribuisaun sira ba fundu hamutuk millaun US$304,11 no pagamentu royalty simu husi atoridade Nasional Petroliu (ANP) millaun US$449,95.

Tuir nia katak, Pontus importante ne’ebe mak husi relatorio trimester ba dala XXIV nebe kobre period 1 de Abril to’o 30 Junhu ne’e inklui saldo balansu iniciu hamutuk U$7.745,25 reseitas durante trimester ne’e hamutuk U$754,06 millaun ne’ebe kompostu husi reseita kontribuinte sira hamutuk millaun U$304,11 reseitas royalty simu husi ANP nian hamutuk U$449,95 milliaun nomos osan sai durante trimester ida ne’e mak U$301,17, kompostu husi transferensia ba orsamentu jeral estado hamutuk millaun U$300 no gastu ba kobre kustu operasional nia hamutuk U$1,17 millaun.

 

 

Tinan Hat Governu AMP Ukun, “Xanana Husu KAK Audit Membrus Governu”

Husi: Eugenio Pereira - Jornal INDEPEDENTE - Tersa-feira, 9 Agusto 2011

Dili- Atu labele tau kanuru tohar ba ema seluk ou la bele tau todan fali ba Governu foun, Primeiru Ministru Kay Rala Xanana Gusmao husu ona ba Komisaun Anti Korupsaun(KAK) atu prepara hala’o mandatu atu audita riku soin membru Governu hafoin mandatu AMP remata.

“KAK mak sei preparadu atu hala’o auditoria hahu husi hau ba to’o membru Governu tomak iha Governu Aliansa Maioria Parlamentar ida ne’e, wainhira remata ukun iha tinan rihun rua sanolu resin rua.” Informa Primeiru Ministru Xanana iha selebrasaun Aniversario AMP nia bad ala hat ne’ebe monu iha loron hitu fulan Agusto tinan ida ne’e, iha Salaun Xanana Sport Center Dili, horseik.

Primeiru Ministru dehan autorio ne’ebe KAK hala’o hanesan komprimisiu Governu AMP nian wainhira atu kaer ukun iha tinan rihun rua hitu, no membru Governu tomak apresenta ona sira nia riku soin.

Xanana dehan se karik iha indikasaun korupasaun ruma mosu governasaun AMP, tenke prosesu tuir lei. Tamba nia dehan auditoria ne’ebe KAK sei hala’o nu’udar parte ida atu garantia no hatudu responsalidade ba Governu AMP remata nia ukun atu la bele fo todan fali ba Governu foun ne’ebe sei kaer ukun iha tinan rihun rua sanolu resin rua.

Nu’udar xefi Governu, Xanana husu atu membru Governu tomak kontinua servisu maka’as hodi hadia’a povu no Nasaun nia vida.

Nia dehan maske koligasaun husi partido hotu ne’ebe hari Governu AMP durante ne’e konsege halo buat barak, maibe sei iha problema barak mak Governu tenke esforsu hodi rejolve problema ne’ebe povu hasouru.

Dezafiu ne’ebe Governu hasouru durante tinan hat ukun, sei sai nu’udar refleksaun bo’ot ba memrus Governu atu servisu maka’as liu husi prosesu reforma ne’ebe governu halo.

Primeiru Ministru husu ba memrbru Governu la bele sente orgullhu ho servisu ne’ebe sira produs, tamba problema barak ne’ebe povu hasouru hein hela atu governu rejolve iha tempu badak no tempu naruk.

 

 

Mari Alkatiri Gasta Ossan Povo nian Rihun ba Rihun Ilegalmente, hodi ba Han-Hemu ho kolega sira iha Coimbra

TDF: Iha fulan Julho 2011, atu komemora proklamasaun Independensia Sudão do Sul (South Sudan), Presidente Jose Ramos-Horta, indika Mari Alkatiri nudar representante RDTL nian ba iha cerimónia refere maibe Mari Alkatiri, em vez de ba Sudan, nia too iha dalan klaran, belok tiha ba Portugal, gasta ossan povu nian besk $150.000, hodi berfoya-foya no gasta ossan ne saugate deit.

Bainhira Mari Alkatiri ho Ramos-Horta, kong-kalikong atu Mari Alkatiri representa Timor ba prokalamasaun Independensia ne, Mari Alkatiri husu aviaun kelas business, no husu tan atu selu ema nain tolu atu akompanha nia. Sira ne, Mari Alkatiri nia pembantu hanesan, Meno Aleixo, Nilva Guimaraes ho ema ida tan. Hosi Timor ba Sudan, rai ida iha Afrika neba, nebe dook tebes no foin mak atu ukun aan.

Mari hetan pelayanan “first class” hodi uza ossan povu nian, no obriga Estado Timorense hasai ossan besik $150.000. Ossan sira ne hodi selu passagem, hahan, akomodasi ho seluk tan ho sira nia estadia tomak iha neba.

Maibe bainhira to iha dalan klaran, Mari Alkatiri, fo hatene mai nia belun Ramos-Horta katak iha informasaun ema atu halo atentadu ba nia (ameasa atu oho), no em vez de ba South Sudan, Mari Alkatiri ho nia “komitiva” belok fali Portugal. Hela iha Portugal, Mari Alkatiri nonok tiha, no nunka fo khabar ida to cerimonia iha Sudan liu tiha. Iha neba, nai uza ossan estadu nian ne hodi moris diak, selu sira nia hotel, no oferese jantar ba kolega ho amigo sira, espesialmente kuando sira to iha Cidade Coimbra.

Triste tebes, ita hare hahalok lider istoriku nebe buka diak deit, no buka hamanasa iha povu nia terus leten. To agora seidauk iha ema ida mak hare kazu ida ne, no Ramos-Horta ho Mari Alkatiri tenki responsabiliza ba ida ne. Coitado Timor oan barak nebe la hatene!

Hahalok ida ironis tebes tanba, MNE nia vice Ministro Alberto Carlos mos representa ministro dos Negocios Estrangeiros, to rasik iha South Sudan, ema simu hanesan dignitario do estado no akompanha cerimonia proklamasaun independensia nasaun ne to remata, no fila mai to ohin loron, nunka akontesse buat ida.

Enkuanto fila mai Timor, Mari Alkatiri dun matak ema seluk no Xanana Gusmao gasta ossan arbiru, Mari Alkatiri lori povo nia naran, simu ossan kuaze $10.000 kada fulan, bazeia ba lei pensaun vitalisia nebe FRETILIN uluk halo: Nia mos agora lohi estado Timorense, Governo no Povo Timor, hodi gasta ossan ba Sudan barak sem responsabilidade.

Too agora Mari Alkatiri taka metin hela assunto ne no kontinua dun matak Xanana Gusmao ho AMP toma hanesan naukten, no nia mak Santo liu. Mari Alkatiri loron-loron dun matak governu gasta ossan barak, maibe nia rasik gasta ossan arbiru ($150.000), la halo servisu estadu nian, bobar povo no ita Timor oan tomak.

Ida nemak atu sai Primeiro Ministro iha 2012? Coitado ba maluk Fretilin-Radikal sira nebe to agora matan sei delek!

 

 

Desmobilizasaun Veteranus, Sinal Rekoinesimentu Ba Luta Nain

Posting Husi : Josefa Parada

---

DILI–Prezidente Partidu Fretilin, Francisco Guterres (Lu-Olo), hateten, desmobilizasaun ba veteranus nebee estadu atu halo nee, hanesan sinal rekoinesimentu ba luta nain sira nebee durante nee luta iha ai laran durante tinan 24.

“Nee iha lei hateten klaru ona, ba kombatente sira iha rezista armada, nee hanesan sinal ida rekoinesementu estadu hodi foo valor ba luta nain nebee durante tinan 24 iha ailaran hodi luta hasoru invazaun Indonesia,” hateten eis Prezidenti Parlamentu Nasional, Lu-Olo liu husi konferensia imprensa nebee halao iha salaun Konfrensia Comite Central Fretilin (CCF), Comoro, Kinta (04/08).
Tuir Lu-Olo katak ho rekoinesimentu estadu nee, ema hotu hakarak atu valoriza ninia direitu. “Ema sira nee hotu, hau bele tau aas tebes hodi foo valor iha frente armada, maibe iha mos frente klandestina no frente diplomatika,” esplika Lu-Olo.
Lu-Olo dehan, iha desmobilizasaun nee, nia rasik sei hamriik hamutuk ho Xanana Gusmão, Mauhunu, Taur Matan Ruak ho sira seluk tan.
Parte seluk konaba planu estadu atu halo desmobilizsuan nee, Komandante Jeral F-FDTL, Maijor Jeneral Taur Matan Ruak hatoo ona ba Prezidenti Republika, Jose Ramos Horta iha Palasiu Prezidensial, Aitarak Laran, foin lalais nee.
Ba jornalista Taur Matan Ruak hatete planu nee hatoo ona ba Preziedente Republika kona ba preparasaun nebee sira halo ona ba prosesu dezmobilizasaun 20 Agostu mai nee.
“Hau informa ba PR kona ba situasaun jeral iha ita nia rain, no mos informa kona ba ami nia aktividades lubuk ida nebee ami prepara ona ba prosesu desmobilizasaun 20 Agostu, nebee ami partisipa iha komisaun organizadora,” hateten Maijer Taur.
Hatan kona ba iha loron 20 Agostu sei hasae deviza F-FDTL sira nian, katak Maijer Taur, sira seidauk iha planu, tanba ida nee prosesu governu. “Ami laiha planu ba ida nee, tanba ida nee prosesu governu nian, no nivel governu nian ba Falintil hotu. Promosaun nee ami nia institusional no ami la inklui iha prosesu dezmobilizasaun nee,” deklara tan Maijer Taur.
Nia esplika, dezmobilizasaun nee laos hasai ema, maibe atu formaliza deit lei nebee Parlamentu aprova. “Dalabarak ema dehan dezmobilizasaun nee hasai ema, nee laloos. See hasai nee hasai kedas iha Aileu, needuni ida agora halo nee so formaliza deit. Formaliza deit terenu, kumpri lei nebee Parlamentu deside, tanba ita formalmente nunka halo ida nee,” katak nia. arm/jay

Xanana Husu KAK, Kontrola Emprezariu Nakar

Posting Husi : Josefa Parada

---

DILI-Primenru Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão husu ba Komisaun Anti Korupsaun (KAK), Ajensia Dezenvolvementu Nasional (ADN), ho   Komisaun Aprovizionamentu Baze (KAB), atu kontrola emprezariu sira nebee “nakar” halimar ho uang rokok.

PM Xanana haktuir, bainhira hamosu ADN, emprezariu barak hirus. Maibe ida nee hanesan dalan ida diak oinsa atu bele kontrola emprezariu sira nebee durante nee halimar ho uang rokok, nunee hahalok ida nee bele hamos tiha.
“Uang rokok sira hotu ita tenke buka hamos tiha, neebe atu dehan deit katak, hahalok ida nee ladik,” hatete Xanana liu husi diskusaun kalendariu OJE, iha Eis Mercado Lama Dili.
Relasiona ho estabelesementu ADN,  PM Xanana dehan, iha ema balun mak la gosta hamosu ADN, liu-liu emprezariu sira.
“Hau hatene katak ADN mosu ema barak hirus, ema barak insulta, mas husu ba emprezariu sira, bainhira imi mai ho katana halo ameasas imi sala, no imi nia notas tuun tiha ona. Needuni buat hotu ita lao agora atu labele estraga osan arbiru,” hatete Xanana.
Xanana kritika mentalidade emprezariu sira nebee laiha esportividade bainhira halo kompetisaun ba projetu. Balun hakarak atu manan hotu. Bainhira projetu 20, mak tuir hot-hotu tenke manan, la manan tenke iha problema. Ida nee susar ba emprezariu sira. Por ezemplu haree ba iha situasaun nebee akontese iha Distritu Liquiça, kontrola mota, halo tenderizasaun kompania ida manan tiha, tau protesta lori ba tribunal, maibe governu sei nafatin lao tuir prosesu nebee mak estabelese ona.
“Sira (emprezariu-red) halo buat la huun la dikin mak sae kareta ho vidru metan, lori tan inan kedua. Tamba ida nee estabelese ADN hodi kontrola diak liu tan,” dehan PM. Nia hatutan, haree ba failansu barak nebee akontese, hanesan osan ba sigaru nian, maka governu hamosu KAK, ADN no KAB, atu kontrola projetu boot nebee mak halao iha rai laran. car